Ουδεμία πνευματική εκδήλωσις δύναται να διαφωτίση καλύτερον το «Ελληνικόν κατόρθωμα» όσον η επικράτησις της Ελληνικής γλώσσης. Νωρίτερα εισήγαγαν τον κανόνα των διγλώσσων κειμένων και η Ελληνική απέβη με την πάροδον του χρόνου η δευτέρα επίσημος γλώσσα του κράτους. Συν τω χρόνω η Ελληνική κατέκτησε όλας τας δημοσίας εκδηλώσεις:
το 397 τα δικαστήρια, το 439 τας διαθήκας. Αυτός ο Ιουστινιανός ηναγκάσθη να εγκαταλείψη εις την Ελληνικήν της νομοθεσίας, του τιμιωτέρου τούτου δημιουργήματος των Ρωμαίων και να ομολογήση ότι «ου τη πατρίω φωνή (εννοεί την Λατινικήν) τον νόμον συνεγράψαμεν, αλλά ταύτη δη τη κοινή τε και Ελλάδι ώστε άπασιν αυτόν είναι γνώριμον δια το πρόχειρον της ερμηνείας». Από των χρόνων τούτων μέχρι της Αλώσεως «η Ελληνική έμεινεν ως επικρατούσα εις το κράτος γλώσσα, σύρουσα μεθ' εαυτής προς τα πρόσω, δίκην όγκων πετρωδών φερομένων υπό των μεγάλων χιονοστιβάδων, το πλήθος των Ρωμανικών τιμητικών προσωνυμιών» (Χέρτσμπεργκ) αδιανοήτων κατά το πλείστον εις τους διαδόχους του Κωνσταντίνου του Μεγάλου. Όπως παρατήρησε ο Βρεταννός κλασσικός λόγιος και ιστορικός Τ.Μ. Μπέρυ (1861-1927) κατά τους χρόνους τούτους ο Όμηρος ήτο τόσο οικείος εις τας λογίας τάξεις της Βυζαντινής κοινωνίας όσο ο Σαίξπηρ εις τις επίλεκτες τάξεις του Αγγλικού Έθνους.
Εγκυκλοπαίδεια «Ήλιος»